Kua oti tçtahi ake Tohu Tiriti nui

  • Parekura Horomia
Maori Affairs

Kua oti tçtahi ake Tohu Tiriti nui

Kua haina e te Karauna, me te Rôpû Kerçme o te Poraka o Port Nicholson, tçtahi Kirimini â-Kaupapa hei whakatau i ngâ kerçme hitori katoa a Taranaki Whânui (ki Te Whanganui â Tara) i raro i te Tiriti o Waitangi. He tohu nui rawa atu tçnei mô Taranaki Whânui (ki Te Whanganui â Tara) me te Karauna, ” i kî te Minita mô ngâ Take Mâori, a Parekura Horomia, i te rangi nei.

“ Ko tçnei hîkoi, i raro i ngâ whakaritenga whakataunga Tiriti hitori, he puâwaitanga o ngâ whiriwhiringa mô ngâ tau e maha i waenga i ngâ rôpû nei, â, he kawenata âtaahua o te piriponotanga me te raukaha a ngâ kaiwhiriwhiri. Ka mihi tonu ahau ki a râtou kia kaha tonu râtou ki te whakatutuki i ngâ wâhanga whakaotinga o ngâ whiriwhiringa,” e kî ana a Horomia.

Ko ngâ kerçme kei raro i te Kirimini â-Kaupapa nei, ko çrâ e whakapâ ana ki te ngarotanga o ngâ whenua o Taranaki Whânui (ki Te Whanganui â Tara) i te rautau te kau mâ iwa, te âhua o ngâ whakahaere a te Karauna i ngâ whenua râhui i pupuritia mô Taranaki Whânui, me te ngarotanga o a râtou honohononga atu ki te wahapû, ngâ ngahere, ngâ âwa, me ngâ rawa taiao i roto i te Poraka o Port Nicholson.

“ Kei roto anô i te Kirimini â-Kaupapa, ko ngâ whakawhitinga i ngâ whenua tikanga rongonui rawa atu ki a Taranaki Whânui (ki Te Whanganui â Tara). Ko çnei e tâpiri ana ngâ motu e toru kei roto i te Wahapû o Te Whanganui â Tara, ngâ papa o ngâ roto o Kohangatera me Kohangapiripiri kei Parangarahu, ngâ râhui toi whakairo râkau, huarahi tahamoana kei Pencarrow, me ngâ whenua râhui pçrâ i te Râhui Whakakitekite o Wi Tako. Mâ konei ka pai ake ngâ whakahaere atawhai o çnei wâhi. Me te mea ka haere tonu ngâ huarahi tûmatanui inâianei, ngâ tika Karauna, me ngâ tika rôpû tuatoru, ki çnei wâhi râhui.

“ Ko te wâhanga utu moni o te whakataunga e $25 miriona. Ka tukuna anô ki Taranaki Whânui (ki te Whanganui â Tara) te mana tika ki te hoko mai kia $120 miriona te wâriu o ngâ whenua Karauna kei te rohe o Te Whanganui â Tara, tâpiri atu ki çtahi whenua hei tuku rîhi atu ki te Karauna. Ka takoha anô te Karauna atu ki ngâ utu raru hei whakatau i ngâ kerçme.

“ Kei te harikoa mâtou kua takahi anô te kâwanatanga Reipa-ârahi i te huarahi ki te whakatika i ngâ hç. Mâ te hainatanga o tçnei Kirimini â-Kaupapa, e whakapakari ake te hononga i waenga i te kâwanatanga me Taranaki Whânui ,”