E koa ana Te Minita mo Ngä Take Mäori a Parekura Horomia ki te kite kua heke ano te maha o ngä Mäori kaore i te whiwhi mahi, i roto i te marama o Hune 2005, he ai ki te pänui a Ngä Titirohanga a Te Ope Mamahi Käinga [Household Labour Force Survey] i pänuitia i te ra nei.

He ai ki ngä pänui o inaianei mo tënei koata o te tau, arä, 8.6% e örite ana ki te 17,000 ngä Mäori kaore i te whiwhi mahi mai i te 197,000 o ngä Mäori kei te whiwhi mahi. E whakaatu mai ana tënei, 180,000, ä, 91.37% ränei o te katoa o ngä Mäori e whiwhi mahi ana. Kaore tënei i te örite ki ngä körero whakaparahako e peitatia ana e ngä röpu äpitihana mo te iwi Mäori.

Ko te kohinga mo te tau mo te hunga Mäori kaore i te whiwhi mahi ki te marama o Hune 2005, e 8.7%, arä, e örite ana ki tëra o te tau ki te marama o Maehe 2005. Ko tënei te iti rawa atu o ngä kohinga-a-tau mai i te timatatanga o Ngä Titirohanga a Te Ope Mamahi Käinga i te tau 1986. He iti ake i te 9.5% o te tau ki te marama o Hune 2004, ä, he tino iti ake i töna tino teiteitanga o te 26.0% ki te marama o Hune o te tau 1992. E örite ana te kohinga-a-tau o inaianei, arä, te 8.7% ki te kohinga-a-tau o te 17,400 e kore mahi ana, ki te kohinga-a-tau o te 200,000 tangata e whiwhi mahi ana.

I te Hui Taumata o tënei tau, i whakamäramatia, ko te huarahi mo te Mäori mai i te maurutanga ki te whanaketanga, ko te whakaakoranga, te whiwhi mahi me te hinonga. Kia riro tonu ma te Mäori e ärahi o rätou ano whanaketanga whai hua, ä, ko ngä kawenga mo te whiwhi a te Mäori i te angitu i roto i äna ano whanaketanga, kei runga ano hoki i te iwi Mäori. Kei te whakautu te Mäori ki tënei wero, ä, na te mimiti haere o te maha o ngä Mäori kaore i te whiwhi mahi i whakaatu mai to rätou pono ki tënei kaupapa.

He pënei ano hoki te pono a tënei Käwana ki tënei kaupapa. Kotahi tonu te kaupapa e whäia nei e mätou, ä, e titiro hängai ana mätou ki te whai wähi mai a te Mäori i roto i te pakaritanga me te püäwai haere tonu o ngä whakahaerenga moni a tënei Käwana.